انواع آب مروارید یا کاتاراکت

کاتاراکت هسته اي ( نوکلئار Nuclear sclerosis) :

این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد می‌شود. کاتاراکت هسته‌ای معمولاً پی‌آمد بالا رفتن سن است. یکی از شایع‌ترین انواع آن است و معمولاً اکثر افراد در سنین بالا به این نوع مبتلا می‌شوند. در واقع در این نوع از آب مروارید، قسمت مرکزی عدسی که با عنوان هسته شناخته می‌شود کدر شده و باعث تار شدن دید می‌گردد. به مرور زمان عدسی چشم به رنگ زرد یا قهوه‌ای در می‌آید. در نتیجه فرد به سختی می‌تواند جزئیات اشیاء را ببیند و همچنین اطراف اجسام درخشان هاله‌ای از نور خواهد دید.

اسکلروزیس هسته‌ای (اسکلروز هسته‌ای) کدر شدن عدسی‌های چشم است. کاتاراکت اسکلروزیس هسته‌ای زمانی که شدید یا علامت‌دار شود به یک مشکل تبدیل می‌گردد. تمامی حیوانات، شامل نوع بشر، که دارای عدسی‌های آناتومیک طبیعی هستند در فرآیند پیری ممکن است دچار کاتاراکت هسته‌ای و علایم مرتبط به آن شوند.

علایم اسکلروزیس هسته‌ای

وقتی جوانیم و بینایی ما در نهایت قدرت خود است قسمتی از چشم که نور وارد آن می‌شود (عدسی‌ها) شفاف است. برای داشتن بینایی واضح شفافیت عدسی‌ها اهمیت دارد. وقتی ما پا به سن می‌گذاریم یا به علت بیماری‌های آسیب زننده به چشم، این لنزها ممکن است سفت شوند، تغییر رنگ دهند و حالت اپاک یا “ابری” پیدا کنند. این نمای ظاهری متمایز صرفاً نشانه‌ای از پیری نیست و می‌تواند باعث اختلال بینایی گردد.

وقتی قسمت مرکزی عدسی‌ها (هسته) سفت و زرد می‌شود، یا ابری به نظر می‌رسد، این وضعیت را گاه اسکلروز هسته‌ای می‌نامند. اگر وضعیت مزبور شدید گردد، به ایجاد کاتاراکت اسکلروزیس هسته‌ای منجر خواهد شد. نوع کاتاراکت مبتلابه شخص و نوع ارجاع به آن به این موضوع بستگی دارد که کدام قسمت از عدسی‌ها تغییر می‌‎کنند. بسته به میزان شدت تاری مورد بحث، کاتاراکت ممکن است “نارس” یا “کامل” باشد. وقتی کاتاراکت کامل باشد، عدسی‌های چشم تقریباً به طور کامل سفید به نظر می‌رسند.

وقتی کاتاراکت تازه شروع به شکل‌گیری می‌کند، شخص ممکن است متوجه تغییرات چشم یا بینایی خود نشود. کاتاراکت در گذر زمان به آهستگی و حالتی پیشرونده بدتر می‌شود. نشانه‌ها و علایم ممکن است در ابتدا خفیف بوده و شامل موارد زیر باشند:

• بدتر شدن وضوح دید (به ویژه فواصل دور) که با عینک یا لنز بهتر نمی‌شود
• نیاز به تغییر مکرر عینک یا لنز
• بینایی دچار تاری، عدم تمرکز یا غیر واضح
• تغییر و متفاوت به نظر رسیدن رنگ‌ها و سایه‌ها (کاهش طراوت رنگی)
• ایجاد “هاله” یا حلقه در اطراف منابع نور، یا حس اینکه شخص در حال مشاهده یک “تشعشع” است
• مشکل دید در شب به ویژه زمان رانندگی

تغییرات ظاهر چشم ممکن است در زمان نگاه کردن در آینه یا در عکس‌ها خود را نشان دهند. گاهی از اوقات این تغییرات ابتدا توسط شریک زندگی، اعضاء خانواده یا دوستان شخص مشخص می‌شود. کاتاراکت از هر نوع معمولاً باعث هیچ گونه ناراحتی یا درد نمی‌شود. چنین علایمی ممکن است نشان دهنده اختلالات دیگری باشند و باید از سوی چشم‌پزشک مورد بررسی قرار گیرند.

عوامل به وجود آمدن کاتاراکت هسته ای :

نوع بشر از دیرباز با کاتاراکت مواجه بوده است. وقتی پیر می‌شویم، بدن ما تغییرات متعددی را تجربه می‌کند که از استخوان‌ها تا مغز و کره چشم ما را شامل می‌شود. هر یک از چشم‌های ما دارای لنزهای عبور دهنده است که به نور امکان بازتاب در شبکیه را می‌دهد. نور بازتاب داده شده از شبکیه یک پیام الکتریکی را به واسطه عصب بینایی به مغز ارسال می‌کند که به ما می‌گوید چشم‌های ما در حال دیدن چه چیزی است. وقتی مردم پا به سن می‌گذارند این موضوع عمومیت دارد که بخش مرکزی عدسی‌های چشم (هسته) زبر یا سفت (اسکلروز) شود، تغییر رنگ دهد (زرد) یا از نظر ظاهری “ابری” شود. وقتی کاتاراکت بسیار شدید باشد، عدسی‌های چشم خاکستری یا شیری رنگ به نظر می‌رسند. وقتی عدسی‌ها بیشتر تار شوند مقدار نوری که از آنها عبور کرده و به شبکیه می‌رسد کاهش می‌یابد و بر بینایی تأثیر منفی می‌گذرد.

کاتاراکت‌ها بسیار شایعند شخص ممکن است ابتدا در یک چشم دچار آن شود (کاتاراکت یک‌طرفه)، اما به مرور زمان احتمال ایجاد بیماری در چشم دیگر نیز وجود دارد (کاتاراکت دوطرفه). کاتاراکت اسکلروزیس هسته‌ای به ویژه زمانی رخ می‌دهد که الیاف نزدیک بخش مرکزی عدسی‌ها (هسته) با افزایش سن سفت می‌شوند. این الیاف عمدتاً از پروتئین و آب تشکیل شده‌اند. وقتی پیر می‌شویم، الیاف قدیمی برای ایجاد فضا جهت الیاف تازه کنار نمی‌روند و تراکم الیاف مزبور باعث “ابری” یا سخت شدن عدسی‌های چشم می‌شود.

دیگر انواع کاتاراکت ناشی از تغییرات مرتبط به سن قسمت‌های مختلف عدسی‌های چشم را درگیر می‌کند. ابتلاء به کاتاراکت با بالا رفتن سن بسیار شایع است. در مقطعی، اگر شخص به قدر کافی عمر کند، تقریباً قطعی خواهد بود که دستکم به یک مورد خفیف این بیماری دچار خواهد شد. عوامل دیگری وجود دارد که می‌تواند ریسک ایجاد کاتاراکت از هر نوع را افزایش دهند. برخی از آنها ممکن است در سنین جوانی شکل بگیرند.

ابتلاء به کاتاراکت از هر نوع با بالا رفتن سن بسیار شایع است؛ در حال حاضر حدود نیمی از اکثر مردم پس از رسیدن به سال‌های 80 زندگی دستکم در یک چشم دچار کاتاراکت می‌شوند. هر بیماری کاتاراکت را به شکلی خاص تجربه می‌کند و ممکن است نخواهد (یا نیاز نباشد) که برای برداشتن کاتاراکت عمل جراحی انجام دهد. اگر بینایی شخص شدیداً لطمه دیده باشد، ممکن است برای تجدید قوای بینایی به عمل کاتاراکت برای برداشتن آن و جایگزینی عدسی‌های چشمی جدید نیاز باشد. مابقی بیماران دچار اشکال خفیفی این بیماری می‌شوند که می‌تواند با استفاده از عینک آفتابی و داروهای تجویزی یا غیر نسخه‌ای آنها را مداوا کرد.

کورتیکال یا قشری cortical cataract

مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع می‌شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد. آب مروارید كورتيكال به صورت سفیدی یا رگه هایی در لبه بیرونی قشر لنز آغاز می شود. با پیشرفت بیماری، رگه های کاتاراکته به سمت مرکز گسترش یافته و در عبور نور از مرکز لنز تداخل ايجاد مي كند.

کاتاراکت قشری به صورت کدورت های( opacities )سفید و گوه ای شکل در کورتکس لنز رخ می دهد که قسمتی از عدسی است که اطراف هسته مرکزی را احاطه کرده است. در بعضی افراد آب مروارید در طی چند ماه و در سایر افراد ممکن است طی چند سال پیشرفت کند. بیشترین علامت ناشی از این نوع آب مروارید پخش نور بخصوص نور چراغ ماشین های روبر هنگام رانندگی در شب است. علاوه براین بینایی دور و نزدیک فرد نیز کاهش می یابد.

کاتاراکت زير کپسولي يا ساب کپسولر خلفی Posterior Subcapsular

آب مروارید ساب كپسولار خلفی به عنوان یک ناحیه کوچک و غيرشفاف آغاز شده و معمولاً در نزدیکی پشت لنز، درست در مسیر عبور نور تشکیل می شود. کاتاراکت ساب کپسولار خلفی اغلب روی بینایی در هنگام خواندن تاثیر گذاشته و دید را در نور روشن کاهش می دهد. همینطور باعث ایجاد تابش خیره کننده یا هاله در اطراف چراغ ها در شب می شود. این نوع آب مروارید نسبت به انواع دیگر سریع تر پیشرفت می کند. این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید زیرکپسولی قرار دارند.

کاتاراکت زير کپسولي يا ساب کپسولر قدامی Anterior Subcapsular

آب مروارید را می‌توان براساس قرارگیری آن در محل آناتومیکی عدسی چشم، درجه پوشاندن عدسی یا علت آن طبقه بندی کرد. عدسی چشم انسان در شکل و اندازه تفاوت‌هایی دارد. عدسی دارای قسمت جلویی (قدامی) و قسمت پشتی (خلفی) است. قسمت مرکزی عدسی را هسته عدسی می‌نامند و قسمت بیرونی آن را کپسول عدسی می‌نامند. بین هسته داخلی و کپسول بیرونی بخشی از عدسی به نام پوسته قرار دارد.

پوشانده شدن عدسی فقط در هسته می‌تواند رخ دهد، که در این صورت اصطلاح آب مروارید هسته‌ای یا اسکلروز هسته‌ای استفاده می‌شود. اگر سایه افتادن فقط در پوسته عدسی رخ دهد، آب مروارید پوسته نامیده می‌شود. اگر از بین رفتن وضوح عدسی در درجه اول در کپسول یا در نزدیکی آن باشد، از اصطلاح آب مروارید زیر کپسولی استفاده می‌شود.

همچنین محل قرارگیری سایه افتادن بر روی عدسی، می‌تواند به عنوان قدامی یا خلفی، مرکزی یا محیطی تعریف شود. غالباً پوشانده شدن عدسی ممکن است بر بخش‌های مختلف این ناحیه از چشم نیز تأثیر بگذارد. شایع‌ترین نوع آب مروارید که مربوط به سن است، گاهی اوقات به عنوان آب مروارید سالخوردگی نیز نامیده می‌شود. این نوع عارضه در درجه اول هسته عدسی را درگیر می‌کند. آب مروارید که در ناحیه فرعی خلفی (در ناحیه عقب کپسول عدسی) ایجاد می‌شود به عنوان آب مروارید کاتاراکت زير کپسولی يا ساب کپسولر خلفی شناخته می‌شود و در گروه‌های سنی جوان‌تر دیده می‌شود.

کاتاراکت دانه برفی Diabetic Snowflake

این کدری ها شبیه دانه های سفید-خاکستری هستند و به سرعت پیشرفت می‌کنند و کل عدسی را متورم و سفید می‌کنند. این آب مروارید بیشتر در افراد جوان مبتلا به قند خون به دلیل اجتماع سوربیتول داخل عدسی چشم و فشار اسمزی اتفاق می افتد. نوعی کمیاب از آب مروارید با شروعی سریع که کاملا یکنواخت همه عدسی را در بر می گیرد ممکن است در بعضی افراد دیابتی با قند خون خیلی بالا بخصوص در بیماران دیابتی جوان با دیابت نوع یک دیده شود.

کاتارکت ضربه ای Traumatic Cataract

علت این نوع آب مروارید می تواند در اثر ضربه های مستقیم به چشم یا ضربه های غیرمستقیم ایجاد شود. از دلایل دیگر ای نوع آب مروارید می توان به برق گرفتگی، سوختگی حرارتی و تماس با امواج و اشعه ها باشد.

کاتارکت چندرنگ Polychromatic

این نوع آب مروارید حاوی کریستال هایی براق با رنگ های مختلف است که با افزایش سن و گاهی بر اثر ابتلا به بیماری دیستروفی میوتونیک دیده کی شود. این نوع آب مروارید ممکن است به صورت شکل نادری از آب مروارید سنی و همچنی با شیوع بیشتری در بیماران مبتلا دیستروفی میوتونیک myotonic dystrophy (نوعی بیماری عصبی عضلانی) دیده می شود.

آب مروارید مادرزادی Congenital Cataracts

وجود هرگونه کدورت در زمان تولد، آب مروارید مادرزادی است.کدورت های عدسی ممکن ات پیشرفت نکنند و بر روی بینایی تاثیری نگذارند یا منجر به کاهش بینایی شوند. حدود 35% آب مروارید های مادرزادی همراه با بیماری های سیستماتیک یا عمومی، در یک حدود 35% ارثی و در حدود 30% دلایل نامشخص دارند. از هر 1000 کودک تازه متولد شده، 4 نفر آن ها یا دچار آب مروارید هستند یا در آینده دچار آب مروارید خواهند شد. این نوع آب مروارید در اکثر موارد نیاز به جراحی دارد.